Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ khi mới chào đời. Bên cạnh đó, nhiều bậc phụ huynh bổ sung cho con các loại sữa công thức, phù hợp với sự phát triển của trẻ theo từng độ tuổi. “Bao lâu nên đổi sữa công thức cho bé?” là một thắc mắc phổ biến, đặc biệt đối với những cặp vợ chồng mới lên chức lần đầu. Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết thắc mắc của cha mẹ, cũng như bổ sung thêm một số chú ý mà cha mẹ cần lưu tâm.
Mục lục:
Sữa công thức là gì? Có nên cho trẻ uống sữa công thức?
Sữa công thức là một loại sản phẩm từ sữa có nguồn gốc từ động vật, được chế biến thông qua dây chuyền sản xuất, chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể con người, có thể bảo quản lâu, dễ vận chuyển. Ngoài ra, sữa công thức còn phù hợp để sử dụng cho các đối tượng ở nhiều độ tuổi khác nhau như người già, người ốm, phụ nữ mang thai, trẻ em và người suy dinh dưỡng.
Sữa công thức được dùng làm nguồn dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 12 tháng tuổi thường được chế biến dưới dạng sữa bột. Sữa công thức giống với sữa mẹ về mặt hóa học và có thể thay thế toàn bộ hoặc một phần sữa mẹ. Theo từng đối tượng khác nhau của sản phẩm sữa sẽ có công thức riêng. Tuy nhiên, thành phần chính của sữa vẫn là chất đạm, chất bột đường, chất béo, canxi, chất khoáng…
Hiện nay trên thị trường có 3 loại sữa công thức cơ bản:
– Sữa công thức pha sẵn: tiện lợi, dùng ngay sau khi mở mà không cần pha chế, chính vì vậy giá thành sẽ đắt hơn các loại khác.
– Sữa công thức cô đặc và sữa công thức dạng bột: sữa được pha tỷ lệ sữa, nước theo hướng dẫn.
Mặc dù sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất đối với trẻ sơ sinh, tuy nhiên khi điều kiện không cho phép người mẹ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn thì có thể sử dụng sữa công thức cho bé để đảm bảo nguồn dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là trong những năm đầu đời. Sữa công thức có ưu điểm là đa dạng, phong phú giúp cha mẹ có nhiều sự lựa chọn hơn, việc nuôi con bằng sữa mẹ không phụ thuộc vào mẹ, tạo điều kiện thuận lợi cho mẹ sớm quay trở lại với công việc.
Mục đích của việc đổi sữa công thức cho bé
Vì trẻ ở mỗi giai đoạn phát triển có nhu cầu về dinh dưỡng khác nhau, mà mỗi loại sữa lại cung cấp dinh dưỡng cho từng quá trình phát triển khác nhau của bé. Chính vì vậy, cha mẹ cần thay đổi sữa để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng và giúp bé phát triển tốt nhất. Trong quá trình chăm sóc con yêu, việc đổi sữa cho con là một điều hết sức bình thường. Trên thực tế, việc đổi sữa cho trẻ ảnh hưởng rất nhiều đến thói quen ăn uống, thậm chí là sức khỏe của trẻ.
Lý do cần đổi sữa công thức cho bé
– Khi bé có dấu hiệu dị ứng sữa: Dấu hiệu dị ứng sữa bao gồm tiêu chảy, trớ, nổi mẩn hoặc quấy khóc, khó ngủ, chậm hoặc không tăng cân, bỏ bú hoặc bú rất ít, bị mất năng lượng, sức đề kháng kém, cơ thể yếu ớt nên không có sức bú mẹ… Lâu ngày sẽ khiến bé còi cọc, chậm phát triển trí tuệ, dễ ốm vặt.
– Khi bé không chịu hợp tác với sữa đã mua: Đây là tình huống rất nhiều bà mẹ gặp phải, họ chọn những loại sữa bột đắt tiền, có thương hiệu nổi tiếng, thậm chí là sữa bột nhập khẩu, xách tay từ nước ngoài về… nhưng trẻ lại rất kén ăn và từ chối hợp tác vì không hợp và không thích.
– Khi bé đến giai đoạn chuyển sữa: đây là giai đoạn bé đã hết độ tuổi dùng loại sữa này và cần đổi sang loại sữa khác, cùng nhãn hiệu nhưng chia theo độ tuổi và tần suất. Vì các chất dinh dưỡng trong sữa chỉ phù hợp với bé ở độ tuổi đó. Khi lớn hơn, hàm lượng dinh dưỡng không đủ, không phù hợp với trẻ thì lúc này việc đổi sữa cho bé là điều cần thiết
Yếu tố ảnh hưởng tới việc đổi sữa công thức cho bé
Khi quyết định đổi sữa cho con, cha mẹ cần xem xét nhiều khía cạnh, yếu tố ảnh hưởng đến việc đổi sữa công thức cho bé như sau:
– Độ tuổi, tình trạng dinh dưỡng, bệnh lý của bé
– Khả năng dung nạp và thích ứng của bé
– Nhu cầu, mục đích sử dụng và điều kiện kinh tế của mỗi gia đình.
– Sở thích, khẩu vị của bé
– Khả năng tiêu hóa tốt và bài tiết tốt
Vì cơ thể trẻ sơ sinh rất nhạy cảm, cần thời gian đủ dài để thích nghi với một loại sữa nhất định. Thay đổi sữa thường xuyên có thể gây rối loạn hệ tiêu hóa của trẻ.
Đổi sữa công thức cho bé liên tục có tốt không?
Mỗi loại sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh sẽ tạo ra một hệ vi sinh đường ruột khác nhau, do đó cần thời gian để cơ thể trẻ có thể đáp ứng và thích nghi. Do đó, việc thay đổi sữa liên tục sẽ tạo thêm gánh nặng cho đường tiêu hóa, vì trẻ sẽ thường xuyên phải thích nghi và tiêu hóa một loại sữa mới.
Điều này dễ làm suy giảm hệ lợi khuẩn đường ruột dẫn đến rối loạn tiêu hóa, kém hấp thu sữa khiến trẻ chậm phát triển, chậm lớn. Vì vậy, mẹ chỉ thay sữa công thức cho bé khi thật sự cần thiết. Khi đổi sữa cho bé, mẹ cần chú ý xem bé có phản ứng với sữa như táo bón, nôn trớ, đi ngoài…
Bao lâu nên đổi sữa công thức cho bé
Trẻ dưới 6 tháng tuổi nên bú mẹ hoàn toàn. Theo thông tin của Bộ Y tế, hiện nay nước ta có đến hơn 2,5 triệu trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thấp còi do không được bú sữa mẹ. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trong sữa mẹ có những acid béo không no đa nối đôi giúp cho não, hệ thần kinh và thị lực của trẻ phát triển tốt hơn. Trẻ bú mẹ sẽ có sự phát triển của trí tuệ, các giác quan và ngôn ngữ tốt nhất. Tỷ lệ trẻ bị chàm da, hen suyễn, đái tháo đường, dị ứng thực phẩm, béo phì… cũng thấp hơn hẳn so với nhóm trẻ không được cho bú mẹ. Mẹ có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để chọn sữa phù hợp nhất cho bé theo từng giai đoạn phát triển.
Giai đoạn khi trẻ dưới 6 tháng tuổi
Giai đoạn này, mẹ có thể chọn cho con loại sữa công thức 1 với lượng đạm thích hợp với hệ tiêu hóa của trẻ. Tuy nhiên nếu trong thời gian cho bé sử dụng sữa nếu thấy bé có hiện tượng đi ngoài bị táo bón, tiêu chảy, phân sống hay bị trớ sữa hoặc không tăng cân thì các mẹ cần đổi một loại sữa nhãn hiệu khác nhưng bắt buộc phải thuộc nhóm công thức 1.
Đổi sữa công thức lần đầu khi trẻ tròn 6 tháng tuổi
Phụ huynh sẽ đổi sữa cho bé dùng sang sữa công thức 2, vì lúc này cơ thể bé có nhu cầu nhiều hơn về đạm mà lượng đạm trong sữa công thức 2 cũng cao hơn sữa công thức 1. Tiếp theo sau đó là sữa công thức 3, 4 thay đổi tương ứng tùy theo số tuổi của bé
Đổi sữa khi ảnh hưởng đến mục tiêu tăng cân, hay sức khỏe của bé: Trường hợp các mẹ mua sữa về cho bé uống nhưng thấy bé có hiệu tượng tiêu chảy hay táo bón thường xuyên, phân xấu, bú quá ít, quấy khóc, không lên cân… thì có thể đổi sang dòng sữa khác chỉ cần chọn một loại sữa phù hợp tuổi, nhãn hiệu tin cậy, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, giá cả phù hợp với kinh tế gia đình.
Giai đoạn khi trẻ tròn 1 tuổi
Kể từ khi trẻ bước sang giai đoạn tròn 1 tuổi, mẹ có thể bổ sung hoặc thay thế hoàn toàn cho bé sữa tươi tiệt trùng. Sữa tươi chứa nhiều canxi, phốt-pho, magie, kali, vitamin A và D có lợi cho cơ, xương và răng; chất béo tốt cho trí não của trẻ; chất đạm và chất đường bột giúp trẻ tăng trưởng nhanh về cả cân nặng và chiều cao.
Cho bé sử dụng sữa công thức như nào thì hợp lý?
Cha mẹ cần cho trẻ uống lượng sữa công thức thích hợp tùy vào độ tuổi của trẻ để trẻ được phát triển tốt nhất. Dưới đây là một số điều cha mẹ cần lưu ý khi cho trẻ uống sữa công thức:
– Cha mẹ nên chú ý hạn sử dụng cũng như đọc kĩ khuyến cáo về các thành phần có thể gây dị ứng trên bao bì của sản phẩm.
– Dị ứng với đạm sữa là một loại dị ứng phổ biến ở trẻ trong 3 năm đầu đời. Nếu nhận thấy trẻ có các dấu hiệu khác thường khi bắt đầu uống sữa tươi, cha mẹ cần dừng ngay việc cho trẻ uống sữa cũng như thăm khám tại các cơ sở y tế kịp thời.
– Một thực đơn đầy đủ dinh dưỡng, uống sữa phù hợp và bổ sung thêm các vi chất cần thiết như sắt, kẽm, selen, crom, vitamin C, B1 và B6,… sẽ giúp trẻ cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng độ tuổi, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.
Lưu ý khi đổi sữa công thức cho bé
Tóm lại, cha mẹ cần thay đổi loại sữa công thức thích hợp tùy vào độ tuổi của trẻ để trẻ được phát triển tốt nhất. Dưới đây là một số điều cha mẹ cần lưu ý khi cho trẻ sử dụng sữa công thức:
Cần pha sữa đúng công thức
Khi mua sữa thì phải xem hạn sử dụng và pha sữa đúng theo tỷ lệ hướng dẫn ghi trên nhãn, chỉ nên dùng nước đun sôi để nguội để pha sữa. Không được dùng nước sôi hoặc đun sôi sữa vì sẽ làm mất hoặc hao hụt các vitamin và khoáng chất có trong sữa.
Pha sữa kết hợp khi mới đổi sữa
Khi bắt đầu đổi sữa thì cần có giai đoạn chuyển tiếp để bé thích nghi với sữa mới hoặc kiểm tra xem sữa mới có phù hợp với trẻ hay không:
– Pha tỉ lệ 1 phần sữa mới và 2 phần sữa cũ trong tổng lượng sữa, uống 2 – 3 ngày, quan sát phản ứng của trẻ. Nếu trẻ không có hiện tượng bú ít, bỏ bú hay tiêu chảy…thì tiếp tục tăng.
– Tăng tỉ lệ 1 phần tăng sữa mới và 1 phần sữa cũ trong tổng lượng sữa và tiếp tục quan sát bé uống trong 2 – 3 ngày.
– Tiếp tục tăng tỉ lệ 2 phần tăng sữa mới và 1 phần sữa cũ trong tổng lượng sữa và tiếp tục quan sát bé uống trong 2 – 3 ngày.
– Cuối cùng là pha hoàn toàn sữa mới cho bé.
Tác động của một loại sữa lên từng trẻ không phải chỉ ngày một ngày hai là thấy ngay. Vì vậy, khoảng thời gian sau khi đổi sữa tối thiểu là hai tuần thì mới có thể đánh giá loại sữa đó có phù hợp với trẻ không.
Bảo quản sữa công thức cho bé
Cha mẹ cần đọc kỹ thông tin trên bao bì sản phẩm về cách bảo quản sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh, đặc biệt là trước khi mở sản phẩm. Bảo quản sản phẩm đúng cách sau khi mở sẽ giúp duy trì chất lượng sữa lâu dài và đảm bảo an toàn khi sử dụng. Lưu ý rằng bảo quản đông lạnh sữa công thức là không cần thiết vì sẽ làm giảm chất lượng của sữa.
Kiểm tra kỹ loại sữa trước khi cho bé sử dụng sữa
Mẹ cần kiểm tra kỹ hàm lượng các thành phần của sữa công thức cho bé bao gồm: chất đạm, chất béo, DHA, ARA, vitamin… ở trên nhãn sản phẩm để đảm bảo rằng bé không chỉ phát triển tốt về chiều cao, cân nặng, mà còn có thể phát triển trí não, củng cố hệ miễn dịch của trẻ – những yếu tố quyết định trong việc mang lại cho trẻ một nguồn dinh dưỡng chất lượng trong những năm tháng đầu đời.
Sản phẩm sữa công thức cho bé được sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ là sản phẩm có độ tin cậy cao. Vì vậy, cha mẹ cũng nên chọn những sản phẩm đã được các tổ chức dinh dưỡng và an toàn thực phẩm công nhận về độ an toàn thực phẩm, quản lý chất lượng, chỉ tiêu hàm lượng.
Một điểm rất quan trọng nữa là phải biết rõ những vấn đề mà trẻ gặp phải đều do sữa hoặc thức ăn bổ sung không hợp, dị ứng, không dung nạp… Nếu đổi sữa tới hai, ba loại mà sữa đó vẫn không có tác dụng và không đạt được mục tiêu mong muốn thì nên nghĩ rằng vấn đề không phải ở sữa mà ở một thứ khác. Nếu gặp khó khăn trong việc chọn sữa hoặc đổi sữa, bạn nên tham khảo ý kiến của các cơ sở y tế chuyên nghiệp về dinh dưỡng.
Tựu trung lại, việc đổi sữa cho bé là việc cần thiết, tuy nhiên, mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng nhiều yếu tố để đổi đúng giai đoạn và đúng loại sữa phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng cũng như đảm bảo sự phát triển của con. Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho cha mẹ đáp án chi tiết cho câu hỏi “Bao lâu nên đổi sữa công thức cho bé?”.
